Akdeniz'de Model Ortaklık: Türkiye ve Malta

Akdeniz’in ortasında coğrafi alanı küçük (316 km.2), tarihi derin (M.Ö.8 yy.) Malta Adaları ile bu denize kıyıdaş büyük devlet Türkiye’nin 1565 Malta Kuşatmasına giden ilişkilerinin bugün vardığı noktayı ‘Akdeniz’de Model Ortaklık’ olarak nitelendirebiliriz. Gerçekten, Malta’nın 2004 yılında AB üyeliğini kazanması ve ardından 2009’da Türkiye’nin Valetta Büyükelçiliğini açması ikili ilişkilerin her alanda hızla geliştirilmesine yol açan dönüm noktaları olmuştur. Bu ilişkilere yön veren gelişmeleri kısaca özetlersek aşağıdaki noktalar ön plana çıkmaktadır:

-Karşılıklı üst düzey ziyaretlerin başta Başbakanlar ve Dışişleri Bakanları olmak üzere son 3 yılda gerçekleştirilmesi

-Ticaret ve yatırımlara yönelik Anlaşmaların yapılması

-Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunmasına ilişkin Anlaşma (2003)

-Çifte Vergilendirmenin Önlenmesi Anlaşması (2011)

-T.C. Havacılık Makamları ile Malta Havacılık Makamları Arasında Mutabakat Zaptı (2014)

-Denizcilik Anlaşması (2015)

-Türkiye ile Malta Arasında Ekonomi ve Ticaret Ortak Komitesi’nin (JETCO) Kurulması’na İlişkin Deklarasyon (2015)

-DEİK ile Malta Ticaret Odası İşbirliğinde karşılıklı İş Forumları’nın Gerçekleştirilmesi (2015’ten itibaren Türkiye-Malta İş Konseyi Toplantıları’nın Düzenlenmesi)

-THY ve Air Malta’nın İstanbul-Malta ortak uçuşlarının başlatılması (2013, haftada 13 sefer)

-Deniz Ticaret Filosu’nun büyüklüğü bakımından dünyada 6.sırada yeralan Malta, Avrupa’da en büyük gemi ticaret siciline sahip ülkedir. Türkiye’nin 240 civarında büyük tonajlı gemisinin Malta Gemi Siciline kaydı bulunmaktadır. Türkiye’nin uluslararası gemi filosunun yüzde 30’u Malta’da kayıtlıdır. Malta Serbest Limanın’dan (Malta Free Port) her hafta İstanbul, İzmir ve Mersin limanına ticari sefer yapılmaktadır.

-Malta Serbest Limanı Konteyner Terminali’nin çoğunluk hissesinin Yıldırım Holding tarafından satın alınması

-Malta’ya yılda 600 binden fazla turist getiren Cruise gemilerinin yanaştığı Cruise Limanı’nın

Çoğunluk hissesi Global Yatırım Holding’e aittir.

-Malta’da Akbank, Garanti Bankası ve Türk Sermayeli Credit EuropeBankası’nın off-shore faaliyet gösteren şubeleri bulunmaktadır. Ayrıca, Yapı ve Kredi Bankası, Yapı Kredi Malta adlı bankayı faaliyete geçirmiştir.

-Malta Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığına bağlı Kamu Taşımacılığı ihalesini kazanan İspanyol şirketi adadaki 300 otobüsten 180’ini Otokar’dan satın almıştır.

-Son olarak Ayhanlar Yol Asfaltlama adlı şirketimiz Marsa çok katlı otoyol kavşağı ihalesini 38,5 Milyon Avro bedel üzerinden kazanmıştır.

-Malta’da yerleşik Türk vatandaşlarının sayısı son 3 yılda artış göstererek 1500’ü geçmiştir. Ada’da 30’dan fazla Türk fast-food lokanta işletmesi faaliyettedir.

Yukarıdaki tablodan da görüleceği üzere iki ülke arasındaki ekonomik ve ticari ilişkiler sağlam ahdi temellere dayanmakta ve Türkiye’den Malta’ya gelen yatırımlar başta Ulaştırma sektörü olmak üzere katma değeri yüksek alanlara yönelmektedir. Halen Malta Ticaret Sicili’ne kayıtlı 625 şirkette Türk hissesi bulunmakta ve 2002-2017 döneminde yapılan doğrudan yatırım miktarı 1 milyar 300 milyon ABD Doları’nı aşmaktadır. Bu yatırımlar sonucunda Türkiye’nin Malta toplumunda görüntüsü parlak ve Türk İş adamlarının Malta Yönetim’i nezdinde itibarı yüksektir. Bu olgu da önümüzdeki yıllarda Malta’ya gelecek yatırımcılarımızın önünü açacaktır.

Türkiye ile Malta arasındaki ticaret hacmine göz atıldığında dengenin Türkiye’nin lehine olduğu görülmektedir. 2015 yılında Türkiye’nin Malta’ya ihracatı 494 milyon Dolar, ithalatı 26 milyon Dolar düzeyinde olmuştur. Sonraki 2 yılda 520 milyon Dolarlık bu ticaret hacmi bir miktar azalsa da iş çevrelerinin giderek artan ilgisi ve mevcut büyük potansiyel dikkate alındığında önümüzdeki yıllarda 2015 düzeyini yakalayıp geçeceğini tahmin ediyoruz.

Malta Dış Yatırımları çekmek, sadece bir turizm ve denizcilik adası olmadığını ispatlamak için son yıllarda yeni sektörlere de açılmakta ve bazılarına ev sahipliği yapmaktadır. Her ne kadar turizm sektörü yılda 2 milyon turisti ağırlasa da ekonominin her geçen gün ağırlık kazanan sektörleri arasında Bankacılık ve Sigortacılık yanında, İnşaat, ‘i-gaming’ ve son olarak ‘cripto-currencies’ (kripto paralar) sayılabilir. Kripto paralar konusundaki yasal düzenleme Parlamento’ya sunulmuş olup, yakında yasalaşması beklenmektedir.

Malta’nın başta Libya olmak üzere, Afrika ülkeleriyle tarihe dayanan yakın ticari ilişkileri de önemle göz önünde tutulmalıdır. AB üyesi Malta’nın bu özelliği gözünü farklı pazarlara diken şirketler için cazip imkân ve fırsatlar yaratmaktadır. Malta’da yerleşik yatırımcı firmaların Ada’yı hem Afrika kıtasına hem Avrupa’ya bir sıçrama tahtası olarak değerlendirmeleri mümkündür.

Türkiye ile Malta arasındaki yasal temelleri sağlam kapsamlı ilişkilerin ileriye dönük olarak büyük potansiyel taşıdığı kuşkusuzdur. Türk firmalarının bu potansiyeli iyi değerlendirecek vizyona sahip oldukları, Malta ve üçüncü ülkelere yönelik yatırımları gerçekleştirerek bu Model Ortaklığın daha da gelişip derinleştirilmesine katkıda bulunacaklarını düşünüyoruz.

Harmancı Partners, Malta’da yerleşik tek Türk Hukuk ve Danışmanlık ofisi olarak, Malta’da ve Malta üzerinden Avrupa ve Afrika pazarlarına açılmakta olan Türk kişi ve kurumlara 2015’ten beri hizmet vermektedir.